Soms kun je in je boekselboek prachtige (nieuwe) zinnen vinden die inspirerend, grappig of zelfs poëtisch zijn. Die techniek wordt ‘found poetry’ genoemd, oftewel ‘gevonden gedichten’. Je maakt een gedicht met behulp van de woorden die op de pagina staan, en die je in een nieuwe volgorde plaatst. Maar hoe pak je dat aan? Hoe vind je van de mooie zinnen en gedichten?
Mooie verhalen en gedichten vinden is een combinatie van 3 dingen:
- Techniek (dus dat kun je leren en oefenen, vooral veel oefenen!)
- Fijn materiaal (een boek met mooie woorden en zinnen)
- De juiste bui.
De juiste bui
Over het algemeen laten de prachtigste vondsten zich niet afdwingen, maar ontstaan ze ‘als vanzelf’ terwijl je gewoon lekker aan het spelen was met woorden. De juiste bui vereist een zekere mate van loslaten en open staan voor wat er op de pagina gebeurt. Als je per se iets moois wil vinden dan lukt het meestal niet. Dus laat je plannen en verwachtingen gaan…
Hoe meer je speelt, hoe meer je vindt.
Een plezierig boek
Fijn materiaal is in ieder geval een boek waar je plezier in hebt. Misschien wilde je gaan boekselen in een boek dat je helemaal niet beviel als lezer, maar dat is niet de ideale uitgangspositie. Neem liever een boek waar je een fijn gevoel van krijgt als je het pakt, door de vorm, de kleuren en de inhoud.
En dan de techniek…
Waar gevoel onbelemmerd mag groeien
Uit liefde
En met je volle hart
Langzaam
En in vreugde
Zie de heerlike uitwerking
Boeksel op pagina 49 van Verspreide Opstellen van Jan Ligthart, 1916
Bovenstaand voorbeeld is een van mijn betere vondsten. Maar vergeet alsjeblieft niet dat je naar een boeksel kijkt van iemand die al jaren lang met taal speelt, niet alleen als boekselaar maar ook als Neerlandica en schrijver. Sta jezelf toe om bij het begin te beginnen.
Stap 1: Woordverzamelingen
Een heel nuttige voorbereiding op het maken van found poetry is het oefenen met woordverzamelingen. Je kunt zelf steeds andere spelregels verzinnen voor het aanleggen van een verzameling woorden op je pagina. Die spelregels zijn namelijk ook kenmerken die je terugvindt in poëzie, zoals het spelen met gelijke klanken of vormen.
Pak een stift en omlijn alle woorden die bij je verzameling passen. Ga lekker snel te werk en daag jezelf uit met steeds een nieuwe opdracht. Noteer in de kantlijn wat je uitgangspunt was.
Voorbeelden van woordverzamelingen op vorm:
- woorden die op elkaar rijmen
- woorden met dezelfde binnenrijm
- woorden die met dezelfde letter beginnen
- woorden met hetzelfde aantal lettergrepen
- steeds hetzelfde woord zoals ‘ik’ of ‘en’ of een speciaal woord dat toevallig vaak op jouw pagina staat
- hele werkwoorden
Voorbeelden van woordverzamelingen op inhoud:
- alle woorden die mensen aanduiden
- alle woorden die dingen aanduiden
- alle voorzetsels
- alle woorden rond 1 thema zoals ‘huis’ of ‘kerst’
- alle woorden die sfeer maken
Medestrijden
Medezoeken
Medewerken
Medeleven
Meevoeren
Gemakkeliker
Welke woordenverzameling zie je in het bovenstaande boeksel? Door deze verzameling te combineren met één ander woord dat als een afsluiting of samenvatting dient, ontstaat er iets dat verder gaat dan een een paar losse woorden bij elkaar. Ze vertellen een verhaal.
Stap 2: Woordcombinaties
De volgende stap is het maken van tweetallen. Maak setjes van woorden die bij elkaar horen qua betekenis, bijvoorbeeld omdat ze synoniemen zijn, of juist tegenstellingen. Oefen ook met het maken van onverwachte combinaties. Twee woorden die spannend zijn vertellen ook een verhaal.
Stap 3: de 3-woorden-zin
Oefen met het samenstellen van korte zinnen die bestaan uit een onderwerp, een werkwoord en een derde woord dat er extra inhoud aan geeft. Dat werkt ook het beste in die volgorde.
Zoek dus als eerste naar het onderwerp van je zin, zoals een persoon of een voorwerp. Kijk vervolgens of je een werkwoord vindt dat daarbij past. Het maakt niet uit waar dat woord staat op de pagina. Het hoeft ook geen gangbare combinatie te zijn; vreemde combinaties geven juist vaak het beste resultaat. Tot slot zoek je een extra toevoeging.
Probeer ook dit samenstellen niet te serieus te doen: wees gek, durf te spelen. En als er extra woorden willen aansluiten (lidwoorden enzo) of een groepje woorden in plaats van één woord dan is dat natuurlijk prima! Als je meerdere zinnetjes maakt op één pagina dan merk je misschien dat ze goed bij elkaar passen en voilà, daar heb je opeens echte found poetry gevonden…
Voorbeelden van vondsten die ik deed (op verschillende pagina’s)
- Je hart – klopt – spartelend
- Je plezier – schittert – en trilt
- Een andere – naam – willen
- Met volkomen overgave – mijn eigen leven – voelen
- Stellig – taal – bedrijven
Stap 4: Mix & match
Door alle bovenstaande technieken te combineren en af te wisselen ga je de wat uitgebreidere boeksels of de mooiere zinnen vinden.
Probeer het maar!
In dit boeksel zie je de volgende combinatie:
Een 3-woorden-zin: dichtregelen – dwepen – met de wereld.
Je ziet ook een (mini-)verzameling met woorden die met dezelfde letter beginnen: dichtregelen – die – dwepen – de – de- die
En een verzameling van dezelfde woorden die herhaald worden: de wereld – de wereld – o die wereld
Veel plezier met het Boekselen!
Loes Vork
Herfst boekselen: laat de blaadjes maar dwarrelen
Verzamel buiten wat bladeren met een mooie vorm, en trek ze over op stevig papier of karton. Knip of snijd de bladvorm uit. Nu heb je een sjabloon om over te trekken op boekpagina’s. Knip of snijd op deze manier een berg bladeren van boekpagina’s. Je kunt ze uitspreiden op je vensterbank of ophangen aan dunne draadjes zodat ze bewegen op de wind. Je kunt ze ook op je raam bevestigen met behangerslijm (dat wateroplosbaar is) of met piepkleine stukjes doorzichtige tape (invisible).
Dit jaar groeide er opeens een prachtige judaspenning in mijn tuin, tegen het huis tussen de tegels. Ondanks, of misschien ook wel dankzij de vreemde plek werd het een prachtige, grote plant met veel bloemen en uiteindelijk ook veel zaad.
Methode 1: Snijd je boekpagina’s tot A4
Wanneer je boekpagina een afwijkend formaat heeft, maar wel binnen een A4 past, meet je de boekpagina op en bepaal je de plaats ervan op je A4. Bijvoorbeeld op 2 centimeter vanaf de bovenrand en 2 centimeter vanuit de linker kantlijn. Op deze plaats moet je afbeelding komen in je digitale ontwerp. En op deze plaats bevestig je ook je boekpagina op een A4 vel. Zorg ervoor dat met name de bovenrand van je boekpagina glad is, en maak het aan de bovenrand met tape vast op het A4 vel. De boekpagina laat zich door je printer meevoeren, tegelijk met het A4 vel.
Boek bloesem
